ท่ามกลางวิกฤติไวรัสโควิด-19 ที่กำลังระบาดไปทั่วโลกขนาดนี้ หลายภาคส่วนได้รับผลกระทบอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ไม่เว้นแม้กระทั่งภาคธุรกิจที่หลายธุรกิจกำลังประสบปัญหาอย่างหนักถึงขั้นต้องปิดกิจการไปเลยก็มี พนักงานนับล้านคนทั่วโลกต้องตกงานกลายเป็นคนว่างงานทันทีในช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมา สำหรับประเทศไทยเองก็ได้รับผลกระทบทางเศรษฐกิจเช่นเดียวกับประเทศอื่น ๆที่ผู้ประกอบการทำได้เพียงประคองตัวและเอาตัวรอดให้ได้จากมรสุมในครั้งนี้ แต่ในห้วงวิกฤติที่กำลังถาโถมอย่างหนักหน่วงในขณะนี้กลับละม้ายคล้ายคลึงกับเหตุการณ์การระบาดของโรคที่มาจากไวรัสในตระกูลเดียวกันอย่าง ๆ SARS เมื่อ 18 ปีก่อนอย่างไม่ผิดเพี้ยนและเกือบทำให้โลกไม่รู้จัก E-commerce ยักษ์ใหญ่จากประเทศจีนและผู้ก่อตั้ง E-commerce รายนี้ครับ เรากำลังพูดถึงเมื่อ Alibaba เจอวิกฤติในครั้งก่อนและเอาตัวรอดมาแล้ว ในครั้งนี้เราจะมาย้อนรอยวิกฤติและแนวทางการเอาตัวรอดของ Jack Ma กันครับ
จุดเริ่มต้นของแพลตฟอร์ม E-commerce ยักษ์ใหญ่ที่บังเอิญคาบเกี่ยวกับวิกฤติไวรัส SARS ระบาด
Alibaba ก่อตั้งขึ้นในวันที่ 4 เมษายน 1999 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นแพลตฟอร์ม E-commerce ประเภทค้าส่งออนไลน์สำหรับโรงงานและผู้ค้าส่งในประเทศจีนได้นำสินค้าของตนออกวางจำหน่ายให้แก่ผู้ค้าปลีกทั่วโลกได้เข้ามาเลือกซื้อสินค้าจากผู้ประกอบการของจีนครับ แพลตฟอร์มนี้ใช้เวลาอยู่พอสมควรจนเริ่มเป็นที่รู้จักและค่อย ๆได้รับความนิยมจากผู้ประกอบการชาวจีนที่ต้องการขายสินค้าไปทั่วโลกครับ นี่คือแนวคิดเบื้องต้นจากมันสมองของ Jack Ma นั่นเอง
แต่ยังมิทันที่แพลตฟอร์มนี้จะเติบโตจนสร้างผลกำไรให้แก่บริษัทก็บังเอิญว่าประเทศจีนเกิดวิกฤติไวรัสโรค SARS ระบาดขึ้นในช่วงปี 2002 ก่อนที่จะลุกลามไปยังหลายประเทศทั่วโลก วิกฤติการระบาดในครั้งนั้นสร้างความเสียหายให้แก่ระบบเศรษฐกิจในหลายประเทศที่เกิดการระบาดซึ่งก็รวมไปถึง Alibaba ที่ได้รับผลกระทบจากวิกฤติในครั้งนั้นด้วยเช่นกัน
วิกฤติดั่งไฟลามทุ่ง เมื่อAlibaba เจอวิกฤติถาโถมเข้ามาพร้อม ๆกัน
ในช่วงนั้น Alibaba กำลังวางแผนพัฒนาระบบ E-commerce ประเภทค้าปลีกขึ้นมาใหม่ภายใต้ชื่อ Taobao เพื่อต่อสู้กับอีกหนึ่งแพลตฟอร์ม E-commerce ระดับโลกอย่าง eBay ที่กำลังเติบโตในประเทศจีนอยู่ในขณะนั้น จากปัญหาในเรื่องของการค้าในตอนแรกเมื่อเกิดวิกฤติโรค SARS ระบาดจึงทำให้ Alibaba ต้องรับศึกถึง 2 ด้านทั้งจากคู่แข่งสุดแกร่งอย่าง eBay และสถานการณ์การระบาดของโรค SARS ที่ทวีความเลวร้ายลงเรื่อย ๆ ทำให้ร้าค้าต่าง ๆ ในประเทศจีนถูกสั่งปิดทันทีเพื่อลดการระบาด ซึ่งกระทบไปถึงกำลังซื้อประเภท “สินค้าส่ง” จากร้านค้าต่าง ๆหดหาย ระบบขนส่งหลายส่วนถูกปิด และผู้บริโภคเองต่างก็กักตัวอยู่แต่บ้าน โดยไม่ออกไปจับจ่ายใช้สอยเหมือนกับสถานการณ์ที่เกิดขึ้นในปัจจุบันนี้
เหตุการ์ไม่จบเพียงเท่านั้น เมื่อภายหลังมีการพบผู้ติดเชื้อใน Alibaba ผลที่ตามมาก็คือทางบริษัทถูกสั่งปิดทันทีและพนักงานทั้งหมดต้องถูกกักตัวตามนโยบายของรัฐบาลครับ
พลิกสถานการณ์จากมันสมองและวิสัยทัศน์อันกว้างไกลของ Jack Ma
ในช่วงนั้น Alibaba มีพนักงานประจำอยู่กว่า 400 ชีวิต ซึ่งเมื่อสถานการณ์เลวร้ายอย่างที่สุดสิ่งแรกที่ Jack Ma เลือกที่จะทำคือการพูดคุยถึงสถานการณ์ที่เกิดขึ้นและอธิบายเรื่องราวต่าง ๆให้แก่พนักงานทั้ง 400 ชีวิตฟังทั้งหมดโดยไม่ปิดบังเพื่อร่วมกันหาทางออกร่วมกัน Jack Ma ได้แสดงวิสัยทัศน์ของตนเองในการที่จะพยายามแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นและขอความร่วมมือจากพนักงานทั้ง 400 คนเพื่อให้ช่วยกันนำพา Alibaba ให้อยู่รอดไปให้ได้ ซึ่งพนักงานส่วนใหญ่เข้าใจและยอมให้ความร่วมมือ โดยทุกคนต้องกลับไปทำงานที่บ้านกันอย่างหนักเพื่อให้แพลตฟอร์ม Alibaba รวมถึงทางลูกค้าของบริษัทไม่ได้รับผลกระทบจากวิกฤติที่เกิดขึ้นในขณะนั้น
นอกจากนี้ในส่วนของแพลตฟอร์ม Taobao เอง Jack Ma ได้รวบรวมนักพัฒนาแพลตฟอร์มทั้งหมดให้มาร่วมกันพัฒนาแพลตฟอร์มยังศูนย์ปฏิบัติการชั่วคราว ณ อพาร์ตเมนท์แห่งหนึ่งของ Jack Ma ซึ่งนั่นทำให้แพลตฟอร์ม Taobao สามารถเปิดตัวได้สำเร็จเมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม 2003
โค่นยักษ์ใหญ่ของโลกด้วยกลยุทธ์ที่คาดไม่ถึง
ทันทีที่ Taobao เปิดตัวก็ได้รับเสียงฮือฮาและได้รับกระแสตอบรับจากพ่อค้าแม่ค้าชาวจีนเป็นอย่างมากครับ กลยุทธ์หนึ่งที่ Jack Ma นำมาใช้และเป็นสิ่งที่คาดไม่ถึงก็คือการให้ผู้ค้าสามารถนำสินค้าของตนเองมาขายบนหน้าเว็บ Taobao ได้ฟรีโดยไม่มีค่าธรรมเนียมเป็นระยะเวลาถึง 3 ปี ด้วยกลยุทธ์นี้เองทำให้พ่อค้าแม่ค้าแห่กันนำของเข้ามาขายใน Taobao กันเป็นจำนวนมากและส่งผลให้ยอดขายสินค้าใน eBay ลดฮวบอย่างรวดเร็ว นอกจากที่ Jack Ma จะใช้กลยุทธ์ไม่มีค่าธรรมเนียมมาใช้และด้วยสถานการณ์ไวรัสในขณะนั้นยังไม่คลี่คลายทำให้ผู้คนให้ความสนใจสั่งซื้อสินค้าทางออนไลน์กันมากขึ้นและประจวบกับที่ทางผู้ขายก็อยากขายสินค้าของตนจึงนำสินค้าเข้ามาจำหน่ายทางออนไลน์เช่นกันผ่านทางแพลตฟอร์ม Taobao ที่ไม่มีค่าธรรมเนียมในขณะนั้น และสุดท้ายก็กลายเป็น eBay เองที่ต้องพ่ายแพ้และถอนการลงทุนทั้งหมดออกจากประเทศจีนในปี 2006 ครับ
เรียนรู้จาก Jack Ma: นำบทเรียนวิกฤติจากในอดีตมาเป็นแนวทางในปัจจุบัน
1. เรียนรู้ที่จะปรับตัวเองเพื่อให้อยู่รอด
ทุก ๆวิกฤติย่อมมีทั้งผู้ที่แพ้และผู้ที่ชนะเสมอครับ สิ่งหนึ่งที่เรามักพบในผู้ชนะที่สามารถผ่านพ้นวิกฤติต่าง ๆมาได้เป็น DNA ที่จะมีอยู่แต่ในผู้ชนะเท่านั้น สิ่งนั้นก็คือ “การปรับตัวเองเพื่อความอยู่รอด” ไม่ว่าคุณจะเผชิญหน้ากับวิกฤติที่หนักหนาสักเพียงใด หากคุณเรียนรู้ที่จะปรับตัวเอง คุณก็สามารถรอดพ้นจากวิกฤติต่าง ๆไปได้อย่างแน่นอน
2. วิสัยทัศน์ต้องกว้างไกล สามารถมองเห็นปัญหาและโอกาสที่ซ่อนอยู่จากวิกฤติได้เสมอ
ในการหาทางออกจากปัญหา สิ่งที่คุณจำเป็นต้องมีเพื่อนำพาให้ธุรกิจและองค์กรของคุณอยู่รอดก็คือวิสัยทัศน์ที่จะมองเห็นทั้งปัญหาและโอกาสที่ซ่อนอยู่ภายใต้วิกฤตินั้นครับ นอกจากนี้วิสัยทัศน์ยังมีส่วนต่อการสร้างความเชื่อมั่นให้แก่คนในองค์กรว่าคุณจะสามารถเป็นผู้นำและพาพวกเขาให้รอดพ้นจากวิกฤติที่กำลังถาโถมอยู่ในขณะนี้ได้
3. จิตใจต้องมั่นคงและมีสติในการแก้ไขทุกปัญหาในทุก ๆสถานการณ์
ยิ่งคุณสวมบทบาทเป็นผู้นำองค์กรด้วยแล้ว “จิตใจและสติ” มีความสำคัญต่อคุณมากครับ หากคุณไม่สามารถประคองสติให้หนักแน่นและมั่นคง คุณย่อมไม่สามารถผ่านวิกฤติไปได้อย่างแน่นอน ผู้นำองค์กรที่ดีจึงต้องฝึกฝนจิตใจของตนเองให้หนักแน่นและมั่นคงในทุก ๆสถานการณ์ เมื่อคุณมั่นคงไม่ตื่นตระหนกแล้วคุณจะสามารถใช้ความคิดของคุณในการแก้ไขปัญหาได้อย่างเต็มที่ครับ
คำว่าทุกปัญหามีทางออกยังสามารถใช้ได้ในทุก ๆวิกฤติที่เกิดขึ้นครับ และบ่อยครั้งที่เราได้เห็นรูปแบบของวิกฤติที่คล้ายคลึงกันเกิดขิ้นหลายต่อหลายครั้ง วิกฤติการระบาดของโรคโควิด-19 ในครั้งนี้ก็เช่นกันครับ ที่แม้จะดูหนักหนาสาหัสเพียงใด แต่หากคุณตั้งสติและค่อย ๆคิดแก้ไขปัญหาไปทีละเปราะ ท้ายที่สุดคุณเองก็จะสามารถผ่านพ้นวิกฤติในขณะนี้ได้เช่นเดียวกับ Jack Ma ที่ทำมาแล้วในอดีตครับ
เครดิตรูปประกอบ: https://www.cnbc.com/2017/10/12/alibaba-jack-ma-says-if-change-is-coming-its-best-to-prepare-early-brave-ones.html
