“ช่องปาก” พื้นที่เล็กๆ ที่หลายคนมักจะละเลยการดูแล คิดว่าเป็นเรื่องเล็กที่ไม่สำคัญเท่าไหร่ แต่หากเกิดโรคในช่องปากแล้ว กลับสร้างความทุกข์ทรมานไม่น้อย ปัญหาสุขภาพช่องปากนั้น เป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ เนื่องจากเนื้อเยื่อในช่องปากและฟันจะเริ่มเสื่อมลง เป็นเรื่องที่ไม่ควรมองข้าม มักมีปัญหาต่อเนื่องจากพฤติกรรมการใช้ชีวิต ขาดการใส่ใจดูแลอนามัยช่องปากตนเอง หรือบางท่านไม่สามารถใช้มือได้อย่างสะดวก หากเกิดการติดเชื้อในช่องปากจะทำให้เกิดการแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ ได้เช่นกัน ปัญหาสุขภาพภาพช่องปากและฟันที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ มีดังนี้
6 ปัญหาสุขภาพช่องปากและฟัน ที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ
- ฟันผุและรากฟันผุ
อาการเป็นอย่างไร
โรคฟันผุในผู้สูงอายุนั้นพบได้บ่อย มักเกิดบริเวณคอฟัน ซอกฟัน และรากฟัน เนื่องจากผู้สูงอายุรากฟันจะเริ่มเสื่อม ทำให้ฟันมีการล้มเอียง มีการยื่นยาวของฟัน มีภาวะเหงือกร่นจนเห็นรากฟัน จึงเกิดการสะสมของเศษอาหาร แบคทีเรีย ในบริเวณดังกล่าวได้ง่าย
สาเหตุจากอะไร
ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดฟันผุได้แก่ อัตราการหลังน้ำลายที่ลดลง ภาวะเหงือกร่น ปริมาณแบคทีเรียในช่องปากมากขึ้น การไม่รักษาความสะอาดในช่องปาก
- โรคปริทันต์อักเสบ
อาการเป็นอย่างไร
สาเหตุหลักของการสูญเสียฟันในวัยผู้ใหญ่ เป็นโรคที่เกิดกับเนื้อเยื่อหรืออวัยวะรอบตัวฟัน เหงือกบวมแดง มีเลือดออกขณะแปรงฟัน ถือเป็นอาการเริ่มต้นของโรคปริทันต์ที่พบได้บ่อย โรคนี้มีการทำลายทั้งเนื้อเยื่อเหงือกและกระดูกอย่างต่อเนื่องโดยที่เราไม่รู้ตัว หากไม่ได้รับการรักษา ก็จะสูญเสียฟันไปในที่สุด ร่างกายไม่สามารถสร้างกลับมาเหมือนเดิมได้
สาเหตุจากอะไร
เกิดจากคราบจุลินทรีย์ที่มากับอาหารที่เราทานและน้ำลาย หากคราบจุลินทรีย์ถูกทิ้งไว้นานจะเกิดการสะสมแร่ธาตุเกิดเป็น “หินปูน” ซึ่งจะส่งเสริมให้มีการสะสมของคราบจุลินทรีย์มากขึ้น แบคทีเรียที่เกาะบนหินปูนจะหลั่งสารพิษ ทำให้เกิดการอักเสบบริเวณเหงือก นอกจากนี้ยังพบว่าผู้ป่วยที่เป็นเบาหวานมีโอกาสที่จะเป็นโรคปริทันต์อักเสบมากถึง 2 เท่าของผู้ที่ไม่มีโรคนี้
- กลิ่นปาก
อาการเป็นอย่างไร
ปัญหากลิ่นปากมักเป็นเรื่องที่ผู้สูงอายุกังวลใจ ต้องขอบอกว่า เป็นสิ่งที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ ทำให้หลายท่านสูญเสียความมั่นใจระหว่างสนทนากับผู้อื่น ส่งผลระยะยาวต่อสภาวะจิตใจได้ หากแปรงฟันและลิ้นสะอาดแล้ว แต่ถ้ากลิ่นนั้นคงอยู่นานหรือเป็นอยู่อย่างเรื้อรัง แสดงว่าอาจมีโรคหรือความผิดปกติอย่างอื่นเกิดขึ้น
สาเหตุจากอะไร
เกิดได้หลายปัจจัยทั้งภายในและภายนอก สาเหตุหลักเกิดจากการสะสมของเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งมักพบที่ร่องเหงือกลึก คราบจุลินทรีย์บนตัวฟันหรือลิ้น และการย่อยสลายสารอินทรีย์ต่างๆ ที่อยู่ภายในช่องปาก ส่วนสาเหตุจากภายนอก เช่น ความผิดปกติของระบบทางเดินหายใจ หรือระบบทางเดินอาหารส่วนบน ผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ ทำให้ความสามารถในการดูแลสุขอนามัยลดลง
- ภาวะปากแห้ง
อาการเป็นอย่างไร
เป็นภาวะที่ต่อมน้ำลายในปากไม่สามารถผลิตน้ำลายเพื่อรักษาความชุ่มชื้นในปากได้ตามปกติ ผู้สูงอายุที่มีอาการปากแห้งจะรู้สึกว่าในปากแห้งผาก คอแห้ง น้ำลายน้อย น้ำลายหนืด กระหายน้ำบ่อย และกลืนลำบาก ภาวะปากแห้งจะทำให้ง่ายต่อการติดเชื้อภายในช่องปาก เป็นเหตุให้สุขภาพโดยรวมของช่องปากเสื่อมลง
สาเหตุจากอะไร
เกิดได้หลายสาเหตุ เช่น การเปลี่ยนแปลงตามวัย ภาวะขาดน้ำ ผลข้างเคียงจากการใช้ยา ผลข้างเคียงจากโรคประจำตัว ผู้ป่วยที่ได้รับการฉายรังสีหรือเคมีบำบัด อาจสร้างความเสียหายแก่ต่อมน้ำลาย และเป็นกลุ่มเสี่ยงที่มีโอกาสติดเชื้อราในปาก
- เชื้อราในช่องปาก
อาการเป็นอย่างไร
หนึ่งในโรคที่พบบ่อยในผู้สูงวัย ผู้สูงอายุที่ใส่ฟันปลอมเป็นเวลานาน ทำความสะอาดไม่ถูกวิธีและไม่ทั่วถึง มักจะประสบปัญหาเชื้อราในช่องปาก อาการที่แสดงขึ้นอยู่กับลักษณะการติดเชื้อ เช่น มีฝ้าขาวเกาะตามผนังช่องปากหรือลิ้น อาจเกิดแผลถลอกและมีเลือดออกบริเวณมุมปากที่มีการติดเชื้อราร่วมด้วย
สาเหตุจากอะไร
เมื่อภายในช่องปากเกิดการเสียสมดุลระหว่างเชื้อราแคนดิดา (Candida) และแบคทีเรียประจำถิ่น ส่งผลให้เชื้อราแบ่งตัวเพิ่มจำนวนมากขึ้นจนก่อให้เกิดการติดเชื้อ เกิดจากหลายปัจจัย เช่น การใส่ฟันปลอม โดยเฉพาะฟันปลอมชนิดใส่เต็มปาก ทำให้เกิดการระคายเคืองต่อเยื้อเมือกในช่องปาก ภาวะปากแห้ง การกินยาปฏิชีวนะติดต่อกันนาน ผู้สูงวัยที่ใส่ฟันปลอมทั้งวันทั้งคืนโดยไม่ถอดออกในช่วงก่อนเข้านอน
- ภาวะกลืนลำบาก
อาการเป็นอย่างไร
ภัยเงียบในผู้สูงอายุ ที่หลายคนมักมองข้ามไป ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย โดยเฉพาะการติดเชื้อในปอดและทางเดินหายใจจากการสำลัก เป็นภาวะที่เกิดความผิดปกติขึ้นกับกระบวนการกลืน ไม่ว่าจะเป็นความผิดปกติที่เกิดขึ้นภายในช่องปาก คอหอย หรือหลอดอาหารแม้ว่าผู้สูงอายุจะไม่มีปัญหาเรื่องฟันก็ตาม มีอาการกล้ามเนื้อรอบปากอ่อนแรง กล้ามเนื้อรอบปากขยับได้ช้าขณะเคี้ยว เจ็บคอขณะกลืน สำลักได้ง่าย ริมฝีปากปิดไม่สนิทจนน้ำลายไหล อาจมีอาหารตกค้างที่กระพุ้งแก้ม ส่งผลให้มีแผ่นคราบจุลินทรีย์สะสมในปริมาณมากฟันผุง่ายขึ้น
สาเหตุจากอะไร
สาเหตุที่พบได้บ่อยของภาวะกลืนลำบากคือ โรคหลอดเลือดสมอง และมีสาเหตุจากภาวะอื่นๆ เช่น โรคทางระบบประสาท โรคระบบเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน โรคพาร์กินสันที่ทำให้กล้ามเนื้อมีภาวะเกร็ง ทำให้การกลืนอาหารยากขึ้น การเคี้ยวอาหารไม่ละเอียด และการเสื่อมตามวัยของอวัยวะที่เกี่ยวข้องกับกลืน
ปัญหาสุขภาพช่องปากและฟันของผู้อายุ เป็นเรื่องสำคัญที่ต้องดูแลเอาใจใส่อย่างสม่ำเสมอ ทำความสะอาดฟันอย่างถูกวิธี แนะนำให้ใช้ไหมขัดฟันทุกวัน รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อฟัน และตรวจสุขภาพช่องปากเป็นประจำทุกปี รักษาสุขภาพเหงือกและฟันให้ดี คงสภาพการใช้งานให้นานที่สุด เพื่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตที่ดีนั่นเอง
ติดตามข่าวสารต่างๆ ผ่านทางโซเชียลมีเดียได้ที่นี่ค่ะ
